जलवायु परिवर्तनसम्बन्धी सम्मेलनको सबै तयारी गर्न प्रधानमन्त्रीको निर्देशन

पर्वतीय मुलुकहरुको अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलनको क्रममा नेपालका तर्फबाट प्रस्तुत गरिने एजेन्डाका सम्बन्धमा प्रधानमन्त्री डा बाबुराम भट्टराईले आवश्यक तयारी गर्न निर्देशन दिएका छन्।

आज प्रधानमन्त्री कार्यालय सिंहदरबारमा भएको छलफलमा जलवायु परिवर्तन परिषद्को बैठकको अध्यक्षता गर्दै उहाँले आगामी अप्रिल ५ र ६ मा हुने जलवायु परिवर्तनसम्बन्धी पर्वतीय मुलुकहरुको अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलनमा आठौँ बैठकबाट पारित गरेको विषयहरुको समेत समीक्षा भएको वातावरणमन्त्री हेमराज तातेडले जानकारी दिए।

यसैगरी कोपनहेगनमा सम्पन्न जलवायु परिवर्तनसम्बन्धी १७ औँ अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलनबाट पारित योजनाहरुको कार्यान्वयन के कति भयो भन्ने बारेमा पनि आजको बैठकमा छलफल भएको थियो।

अति कम विकसित देशहरुको तर्फबाट नेपालले जलवायु परिवर्तन सम्बन्धमा अध्यक्षता लिने बेला आएकोले त्यसका लागि कसरी तयारी गर्ने भन्ने विषयमा पनि बैठकमा छलफल भएको मन्त्री तातेडले जानकारी दिए।

बंगलादेशले पनि अध्यक्षताका लागि दाबी गरिरहेको सर्न्दभमा नेपालले कसरी आफनो धारणा सबल रुपमा कसरी अगाडि बढाउने भन्ने सर्न्दभमा पनि गतिलो दबाब पेश गर्ने भन्ने विषयमा पनि बैठकमा छलफल भएको थियो।

नेपालमा औसत वर्षा १३ मिलिमिटर बढ्दो, वर्षातका दिन घट्दो

मनोज अधिकारी

पोखरा, नेपाल 

जलवायु परिवर्तका कारण नेपालमा वर्षेनी औसत वर्षाको मात्रा बढ्दो र वर्षात्का दिनहरु घट्दो क्रममा रहेको विज्ञहरुले बताएका छन्। मौसममा आएको अनेपेक्षित परिवर्तका कारण यसले खण्बृष्टि र अतिबृष्टिको खतरा समेत बढाएको विज्ञहरुले औंल्याएका छन्।  

पृथ्वीको भूमध्यरेखीय क्षेत्रको तुलनामा ध्रुवीय क्षेत्रमा तापक्रम छिटो गतिमा बढ्नुका साथै औसत वर्षा पनि बढ्दै गईरहेको छ। यसले हिउँ तथा हिमनदीहरुको पल्लने दर बढाउनुका साथै समुद्री सहत समेत बढाउँदै लगेको छ। तापक्रमको बृद्विले पृथ्वीको ध्रुवीय क्षेत्रको हिउँको विशाल भण्डार पग्लिंदै गएको विभिन्न तथ्याङ्कले देखाएका छन्। यस्तो अवस्थाले हिमाली क्षेत्रका हिउँ तथा हिमनदीहरुको पग्लिने क्रम तिब्र बनाउँदै लगेको हो छ।

विश्व पानी तथा मौसम दिवसका अवसरमा पोखरामा आयोजित कार्यक्रममा विज्ञहरुले जलवायु परिवर्तनका कारण नेपालमा समेत मनसुनी वर्षा छिटो सुरु भई ढिलो अन्त्य हुने गरेको बताए। उनीहरुले यस्तो अवस्थाले तराई र पहाड मात्र नभई हिमाली क्षेत्रमा समेत असर पारिरहेको बताएका छन्। संसारभर बिहीबार अन्तराष्ट्रिय पानी दिवस मनाईया भने शुक्रबार विश्व मौसम दिवस मनाईदैछ।

जल तथा मौसम विज्ञान विभागका महानिर्देशक केशवप्रसाद शर्माले नेपालमा औसत १३ मिलिमिटरका दरले वर्षा बढ्दै गईरहेको जानकारी दिए। मौसमीतथ्याङ्कअनुसार नेपालमा प्रतिवर्ष शुन्य दशमलव ८ (०.८) दिनले वर्षा घटेको पाईएको उनले बताए। 

Out on a limb

Dewan Rai

Last Dasain, villagers in Gaurikhan of Dadeldhura were woken up by a fleet of bulldozers roaring through the thick sal forests nearby. They were happy because it shortened their trip to Mahendranagar.

A 25-km road was constructed through the community forests on Chure hills, but suspicions were aroused because a road for just four households seemed fishy. The corruption watchdog, CIAA, started investigating.

"All evidence point to a premeditated plan involving political leaders, forest officials, user group members, contractors and local authority," says Krishna Prasad Dhungel at the CIAA. "It is impossible for smugglers alone to successfully carry out a plan of that magnitude without political protection."

Dhungel's investigation team visited the field last month and found loggers used chain saws to fell trees and truck them away on the newly-constructed road. He counted at least 25 trucks in Jogbudha valley alone. The team found that timber worth Rs 12 million was cut from six community forests in two months.

पश्चिम सेती बनाउन चिनियाँ कम्पनीसंग सहमति

सात सय पचास मेगावाटको जलाशययुक्त पश्चिम सेती आयोजना नेपालकै आन्तरीक खपतका लागि निर्माण गरिने गरी एउटा चिनियाँ कम्पनीसंग सरकारले बुधबार सहमति गरेको छ।

आयोजनाका लागि लाग्ने सवा खर्ब रुपियाँ मध्ये तीन चौथाई उक्त कम्पनीले लगानी गर्ने छ भने नेपाल विद्युत प्राधिकरणका लागि छुट्ट्याइएको बाँकी एक चौथाईका लागि चाहिने पैसाको जोहो समेत उसैले गरिदिने नेपाली अधिकारीहरुले बताएका छन्।

अपरिहार्य

खुरुखुरु प्रक्रिया अघि बढे सात वर्षभित्र बनिसक्ने ठानिएको उक्त आयोजना आगामी वर्षहरुमा लोड शेडिंग हटाउन अपरिहार्य भएको अधिकारीहरुको भनाई छ।

विगतमा एउटा अष्ट्रेलियाली कम्पनी स्मेकले सहमति गरेको १६ वर्षसम्मपनि आयोजना बनाउन नसकेपछि ६ महिना अगाडि पश्चिम सेतीको लाइसेन्स खोसेर सरकार आफैंले लिएको थियो।

त्यसपछि विश्वकै सबभन्दा ठूलो जलविद्युत कम्पनी भनिएको थ्री गोर्जेजसंग महिनौंसम्मको पत्राचार र कुराकानीपछि बुधबार काठमाण्डौंमा प्रारम्भिक सहमति भएको हो।

“सार्वजनिक निजी साझेदारीको आधारमा नेपालको आन्तरीक खपतको लागि विकास गर्ने गरी सम्झौता भएको छ,” पश्चिम सेतीबारे कुराकानी गर्न गठित टोलीका नेता तथा उर्जा मन्त्रालयका प्रवक्ता अर्जुन कार्कीले बताए।